…nasa kopuruari dagokionez, munduko geltokirik handiena New Yorkeko Grand Central Terminal da?
Marcos Maté-ren argazkia. Ordunte.
Planetako trenbiderik australena bisitatu ondoren, gure hurrengo trenbide-interesguneak munduko geltokirik handiena zein den adieraziko digu, nasa eta trenbide kopuruari dagokionez behintzat. Horretarako, Ipar Amerikara joko dugu, New Yorkera, zehazkiago, eta Grand Central Terminal bisitatuko dugu, bi mailatan kokatutako 44 nasa dituena, goiko mailan 41 bide eta behekoan 26 bide dituena. Gainera, etorkizun ez oso urrun batean handitzea aurreikusi da.

Geltokia 1913.02.02an inauguratu zen, 12: 01ean (*)
by Jeffery Howe(*) Minutu horrek, atzerapen txiki baten ondorio izan daitekeenak, ez gaitu harritu behar; izan ere, badirudi 1871n aurreko terminala inauguratu zenetik, Jeffery Howetodos-ek geltoki honetatik abiatzen diren trenek minutu bat inguruko atzerapen txiki batekin egiten dutela, minutu fantasmarekin, ordutegi ofizialari dagokionez, eta, beraz, agian, inaugurazio ofizialean minutu horri ere ordaindu beharko litzaiokeela zerga.

Geltokia 42. kalearen eta Vanderbilt etorbidearen artean mugatuta dago (Park Avenue kalea etendu eta geltokiaren ertzetatik inguratu beharrean). Vanderbilt etorbideak Cornelius Vanderbilt I (Comodoro Vanderbilt) omentzen du, hain zuzen ere, 42. eta 48. kaleen arteko lurrak jatorrizko geltokia eraikitzeko erosi zituen trenbide-ekintzaile handia. Geltokiko Hall batek eta kanpoko estatua batek ere Vanderbilt I omentzen dute, 1934. urteko lurrun tren-makina bati ere izena emango ziona, batzuek munduko lehen aerodinamikotzat jotzen baitute.

Leku horretan kokatu zen lehen geltokia 1871.10.08an egin zen, eta bertara joan ziren hirian lan egiten zuten hainbat trenbidetako terminal-geltokiak, hala nola New York Central and Hudson River Railroad (1831 – 1968), beste trenbide batzuekin, bankarrotekin eta abarrekin hainbat fusio egin ondoren, gaur egungo Norfolk Southern eta CSX,  New York and Harlem Railroad (1832 – 1873) eta New York and New Haven Railroad (1849 – 1872), Metro-North Railroad New Haven Line linearen parte izango zena, aurrekoa bezala.  Gaur egun, aipatutako New Haven trenbidearekin batera, geltokiak Hudson Line, Harlem Line, New Canaan Branch eta Danbury Branch zerbitzuetarako zerbitzua eskaintzen du, guztiak Metro-North Railroad-ekoak, baita New York City Subway-eko hainbat linea ere.

Geltokiaren inguruetaraino iritsiko litzateke, halaber, New York hiriaren bereizgarri izan den trenbide-garraio horretako lineetako bat: Goratutako trenbidea. Zehazki, honaino New York Elevated Railroad-eko linea bat iristen zen 1878ko irailetik. (New Yorkeko beste goratutako trenbide Metropolitan Elevated Railway zen.

Hiri horretan inauguratu zen garraio-sistema hori 1868-07-01ean. (The West Side and Yonkers Patent Railway), 9th Avenue EL «Elevated» bezala ere ezaguna. Adierazi behar da lehen trenbide goratutakoa, egia esan, kable bidez mugitzen zela, eta ez zela luzaroan martxan egon. Geroago, 1875.12.20ko Manhattan Railwayk, gorago aipatu ditugun bi lineek osatua, hartuko zuen trenbide jasoaren txanda.

Azken finean, geltoki honek zorabiatu egiten dituen zenbakiak ditu, ez bakarrik hemen filmatu diren nasak, bidaiariak, lineak, pelikulak, bisitariak, inolako trenik hartu gabe, bisitatzera hurbiltzen direnak, Sagar Handiko beste sinboloetako bat bihurtuz.

Eta badakizu… bertan geratuz gero… minutu bateko kortesia izango duzu.
Enlaces:

Gran Central Terminal History. Gran Central Terminal.

Gran Central Terminal. Wikipedia. EN. ES.

Beach Pneumatic by Joseph Brennan

Cornelius Vanderbilt I. Wikipedia.

Railroad Stations. A Digital Archive of American Arquitecture by Jeffery Howe.

The Secret New York Minute: Trains Late by Design. NYT.